DHMİ 399 mu? Sorunun Köklerine İnen Bir Yolculuk
Bir kahve sohbetinde kulağımıza çalınan kısa bir soru: “DHMİ 399 mu?”
Basit gibi görünen bu soru, aslında binlerce çalışanın hayatını, Türkiye’deki kamu istihdam yapısını ve sendikal tartışmaları yakından ilgilendiriyor. Bu yazıda, Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) bünyesinde 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) ne anlama geldiğini, çalışanlar açısından nasıl bir karşılık bulduğunu ve bunun toplumsal yansımalarını birlikte keşfedeceğiz.
399 Sayılı KHK Nedir?
1989 yılında yürürlüğe giren 399 sayılı KHK, Türkiye’deki kamu iktisadi teşebbüslerinde (KİT) çalışan personelin statülerini belirleyen düzenlemedir. İki farklı kadro yapısını tanımlar:
I Sayılı Cetvel: Kadrolu memur statüsünde olanlar.
II Sayılı Cetvel: Sözleşmeli personel statüsünde olanlar.
DHMİ de bu kapsamda çalışanlarını 399 KHK’ya göre istihdam eden kurumlar arasında yer alır. Yani “DHMİ 399 mu?” sorusunun kısa cevabı “Evet, DHMİ çalışanlarının büyük bölümü 399 KHK kapsamında görev yapmaktadır.” olur. Ancak bu sadece buzdağının görünen kısmıdır.
Bir Kurum, İki Dünya: Kadrolu ve Sözleşmeli
DHMİ’deki çalışanlar arasında kimi sabit memuriyet güvencesine sahipken, kimisi sözleşmeli personel olarak görev yapıyor. İşte bu ikili yapı, yıllardır tartışma konusudur.
Kadrolu çalışanlar genellikle maaşlarının sabitliğini ve emeklilik haklarının güçlü yanlarını vurgular.
Sözleşmeli çalışanlar ise daha esnek ücret politikalarıyla, performansa dayalı artışları gündeme getirir.
Burada insan hikâyeleri devreye giriyor. Örneğin; yıllardır kulede görev yapan bir hava trafik kontrolörü, “Bizim işimiz insan hayatıyla ilgili, hata yapma lüksümüz yok. Ama kadro farklılıkları yüzünden aynı odada çalışan iki kişinin hakları farklı olabiliyor” diyerek bu sistemin çelişkisini anlatıyor.
Verilerle DHMİ ve 399’un Etkisi
Türkiye genelinde yaklaşık 15 bin civarında DHMİ personeli bulunuyor. Bunların önemli bir kısmı 399 KHK II sayılı cetvel kapsamında sözleşmeli personel olarak görev yapıyor. Sözleşmeli personelin maaş artışları toplu sözleşmeler ve ek protokollerle belirlenirken, kadrolu memurlar için klasik kamu personel sistemi geçerli oluyor.
Bu fark, yıllık gelir dağılımından yan haklara kadar ciddi sonuçlar doğuruyor. Örneğin, sözleşmeli personelin fazla mesai ödemeleri kadrolulara göre farklı hesaplanabiliyor. Bu da aynı kurum içinde “eşit işe eşit ücret” ilkesini tartışmalı hale getiriyor.
Kamu Politikaları ve Gelecek Beklentisi
Son yıllarda sözleşmeli personelin kadroya geçirilmesi yönünde kamuoyunda artan talepler var. Özellikle eğitim ve sağlık alanında atılan adımlar, DHMİ çalışanları arasında da umut yaratıyor. “Acaba bir gün biz de tek çatı altında, eşit haklarla görev yapabilecek miyiz?” sorusu sıkça dile getiriliyor.
Burada, 399 KHK’nın geleceği yalnızca DHMİ değil, Türkiye’deki tüm KİT çalışanları için kritik bir mesele. Bir yandan bütçe dengeleri gözetilirken, diğer yandan çalışanların motivasyonu ve iş barışı göz ardı edilemiyor.
İnsan Hikâyeleri: Gökyüzünde Adalet Arayışı
Hava trafik kontrolöründen güvenlik görevlisine, mühendisinden teknisyenine kadar DHMİ’nin her bir çalışanı, gökyüzünde güvenliği sağlamak için kritik görevler üstleniyor. Ancak çalışma statülerindeki farklılıklar, onların omuzlarındaki yükü daha da ağırlaştırıyor. Bir kontrolörün şu sözleri durumu özetliyor:
“Gözümüz hep radarda, kulağımız telsizde… Ama içimizde de ‘yarın ne olacak’ kaygısı var.”
Sonuç: Bir Soru, Bir Toplumsal Tartışma
“DHMİ 399 mu?” sorusu aslında çok daha derin bir tartışmanın kapısını aralıyor. Evet, DHMİ 399 sayılı KHK kapsamındaki bir kurum. Ancak mesele sadece bir yasal düzenleme değil; iş güvencesi, eşitlik, motivasyon ve insan hikâyelerinin birleştiği bir toplumsal konu.
Sana Soralım
Peki siz ne düşünüyorsunuz? Kamu kurumlarında farklı statülerle çalışanların varlığı iş barışını zedeliyor mu? Sizce tüm çalışanların tek bir kadroda birleşmesi mümkün mü, yoksa esnek yapılar kaçınılmaz mı?
Yorumlarda düşüncelerinizi paylaşın, birlikte tartışalım. Çünkü bu konu yalnızca çalışanların değil, hepimizin hayatına dokunuyor.